امروزه آن چه بیش از همه در مراکز آموزشی کشور مشاهده می شود ، ضرورت دستیابی به آموزشی است که تمام سنین و همه ی افراد بتوانند از آن استفاده کنند . آموزش مجازی می تواند این امکان را فراهم کند . در این نوع آموزش ، به طور کلی هر اندازه هدف های آموزشی از پیش تعیین شده ، واضح تر ، واقعی تر و نزدیکتر به بازده آموزشی تعریف شده باشند ، به همان نسبت فعالیت های یادگیری نیز مؤ ثر تر و مفید تر خواهد بود .

تفاوت تدریس معلم محور و تدریس مجازی

تدریس معلم محور ، آموزشی ساختار یافته ، منظم و مهارت مدار برای گروهی معین است . در این رویکرد آموزشی ، معلم بیشترین نقش را در سازمان دهی و هماهنگ کردن فعایت های آموزشی دارد ؛ فعالیت هایی چون تعیین و تحلیل مهارتها ، هدف ها ، محتوا ، چگونگی نمایش مهارت و ارائه ی اطلاعات و تمرین هایی که برای کسب مهارت لازم هستند . اگر چه برای فعالیت های مشترک معلم و دانش آموز در زمینه های گوناگون ، فرصت هایی وجود دارد ، اساسأ این نوع آموزش معلم مدار است .

در تدریس مجازی ، دانش آموزان بر اسا س برنامه ی درسی که در اختیار آنان قرار دارد ، شخصأ مطالعه می کنند و گام به گام پیش می روند . آموزش مجازی ، تدریسی دانش آموز محور است ، زیرا در این رویکرد ، فعالیت اصلی در فرایند تدریس ، بر عهده ی دانش آموزان است . معلم برای دست یابی دانش آموزان به هدف های آموزشی ، به هیچ وجه شخصأ به انتقال اطلاعات نمی پردازد ،د بلکه برنامه های درسی و فعالیت های آموزشی را به گونه ای سازمان دهی و طراحی می کند که دانش آموزان بتوانند به صورت خود گردان به مطالعه و یاد گیری بپردازند . این روش ، روشی انعطاف پذیر است که در آن به نیاز ها و توانایی های دانش آموزان توجه زیادی می شود .

در کل ، هدف نهایی این نیست که تدریس مجازی جایگزین تدریس سنتی شود و یا اینکه آموزش مرسوم و سنتی به آموزش مجازی تبدیل شود . در واقع ، استفاده از امکانات برای بهبود یاددهی – یادگیری بیشتر مد نظر است ، نه جایگزین کردن روشهای جدید.

کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات

امروزه آ موزشی که با نیاز های افراد و جامعه متناسب و هماهنگ باشد ، بسیار مهم است . دنیای امروز با شبکه های اطلاعاتی به هم پیوند خورده است و دیگر نمی توان مانند گذشته به امر آموزش نگاه کرد . با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ، در جامعه و در نظام آموزشی ، نوعی محیط یاددهی – یادگیری فراهم خواهد شد که در آن همه ی فراگیران با خلاقیت ذهنی و تفکر منطقی ، برای به کار گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور کسب دانش و پرورش مهارت های مورد نیاز در جهت رسیدن به آرمان های شخصی ، تحقق هدف های آموزشی و مشارکت فعال در جامعه ی مبتنی بر دانش اطلاعات ، توانایی لازم را داشته باشد .

برای تغییر روش های سنتی و تکراری ، معلمان باید از توانایی های لازم برای استفاده مؤ ثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات برخوردار باشند و با علاقه و انگیزه آن را پی گیری کنند . در واقع ، معلمان نیاز دارند که برای بهبود فرایند یاددهی – یادگیری در کلاس درس ، تحقیق کنند . از این رو ، با استفاده از فناوری های اطلاعاتی می توانند ، به امر تحقیق و پژوهش بپردازند .

فناوری اطلاعات و ارتباطات ، به مثابه بخشی از فرایند یادگیری ، به سه شکل به کار می رود : هدف ، رسانه ، و ابزاری که غالبأ برای سازمان و مدیریت در مدرسه ها مورد استفاده قرار می گیرد . کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش به صورت یک هدف ، به یادگیری فناوری اطلاعات اشاره دارد و عمدتأ به صورت دری های خاصی از قبیل آموزش رایانه یا انفورماتیک ، سازمان می یابد . فناوری اطلاعات و ارتباطات به مثابه ای برای تدریس و یادگیری نیز هست . رسانه ای که از طریق آن معلمان می توانند تدریس کنند و فراگیرندگان یاد بگیرند . به علاوه ، معلم ممکن است به عنوان بخشی از محیط نرم افزاری یا ابزار فردی و برای تحقق هدف های آموزشی ، از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده ی ابزاری کند ، بدون اینکهدانش آموزان را ببیند یا احساس کند . فناوری اطلاعات و ارتباطات به مثابه رسانه ، به اشکال گوناگون ظاهر می شود ؛ اشکالی مانند تمرین های علمی ، شبیه سازی ، تدریس خصوصی ، نظام های یادگیری انفرادی ، تهیه و تدوین آزمون و ...

پژوهش ها نشان داده است ، هنگامی که معلم و دانش آموز هر دو از فناوری اطلاعاتی به عنوان نوعی رسانه یا ابزار اشتراکی و ارتباطی استفاده می کنند ، بهترین نتایج ممکن به دست می آید [ هیوس و همکاران ، 1998 ] .

نتیجه گیری

نظام آموزشی همواره ، با چالش هایی مواجه است که افراد را برای جامعه ی اطلاعاتی آماده کند و یکی از مهم ترین هدف های آ ن، دسترسی به اطلاعات است . در شرایط فعلی ، دسترسی برابر و آزاد به آموزش و پرورش ، برای هر شخص ، تقریبأ غیر ممکن است . بنابراین ، می توان نتیجه گرفت که دسترسی برابر به آموزش و پرورش ، در آینده ی نزدیک ، چالش های متعددی برای نظام آموزشی جامعه ایجاد می کند .

اگر تعادل جدیدی بین روش های معلم محوری و دانش آموز محوری برای تدوین فرایند یادگیری مورد نیاز باشد ، فناوری اطلاعات و ارتباطات به مثابه ابزاری برای ایجاد تغییرات اساسی به منظور تکامل جامعه ، کاربرد خواهد داشت . هم چنین ، فناوری اطلاعات و ارتباطات به منزله ی حمایتی در فرایند یاد گیری ، راه حل های جدیدی برای مقابله با چا لش هایی که تعلیم و تربیت با آن روبرو می شود ، ارائه خواهد داد . اداره ی حجم زیادی از اطلاعات ، طراحی راهبرد های یاد گیری برای تسهیل یادگیری اثر بخش و اطمینان یافتن از این که همه ی شهروندان در انتخاب و کار کردن با اطلاعات ماهرند ، از جمله کاربردهای ICT  در نظام آموزشی است .

امروزه علوم و دانش بشری به حدی است که هیچ کس نمی تواند ادعا کند بر همه ی آن ها تسلط دارد . از این رو ، بدیهی است که هیچ معلمی به آن اندازه آگاه و دانا نیست که پاسخ همه ی سؤ الات فراگیرندگان خود را بداند تا بتواند همه ی نیاز های اطلاعاتی آن ها را برآورده کند ، در حالی که همین معلم می تواند ، با شناخت و آگاهی از پایگاههای اطلاعاتی ، با دنیائی از علوم و دانش بشری مرتبط باشد و علاوه بر دسترسی به آن ها ، هم چنین ، معلمان باید به دانش آموزان کمک کنند تا به یادگیری فناوری های جدید ، اطلاعات مورد نیاز خود را جمع آوری ، سازمان دهی ، و تجزیه و تحلیل کنند و نسبت به کیفیت و منبع کسب اطلاعات ، با تفکر انتقادی برخورد کنند . به عبارت دیگر ، از توانائی رسانه ای بودن فناوری اطلاعات و ارتباطات ، به بهترین وجه ممکن بهره بگیرند . فناوری اطلاعات و ارتباطات ، فواید بسیاری برای یادگیرنده و معلم در بر خواهد داشت . این فواید شامل : منابع یادگیری مشارکتی ، فضای یاد گیری مشارکتی ، ترویج و ارتقای یاد گیری جمعی ، و حرکت به سمت یادگیری مستقل و خود گردان است . زمانی که موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدرسه ها مطرح می شود ، تو سعه ی مهارت های معلمان در استفاده از فناوری اطلاعات ، به مثابه یکی از عوامل مهم برنامه ، مورد توجه قرار می گیرد .

مدرسه های مؤ فق در زمینه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات ، مدرسه هایی هستند که فراتر از فناوری ، مسیری را تعیین و طراحی می کنند که از طریق آن ، یادگیری بهبود می یابد ، تفکر خلاق ایجاد می شود ، مدیران به دانش اثر بخش دسترسی می یابند . سواد اطلاعاتی ارتقاء می  یابد ، گروه های کاری تشکیل می شوند و خود ارزیابی و خود کنترلی جایگزین ارزیابی سنتی می شود .

دانش آموزان و معلمان در استفاده از فناوری اطلاعات و ازتباطات فرصت می یابند تا درباره ی سبک های یادگیری مورد علاقه ی خود و مسیر های متفاوت ، به بررسی و آزمایش بپردازند . ادغام فناوری  اطلاعات و ارتباطات در برنامه ی درسی برای تقویت یادگیری و مدیریت آن ،موجب می شود که معلمان چگونگی تغییر در روش تدریس خود و هم چنین یادگیری دانش آموزان را درک کنند .

منبع : تکنولوژی آموزشی رشد اردیبهشت ماه 1387